Geçen yılın sonunda Anayasa’da yapılan değişikliklerin tüm hakimlere bu imkanı vermesinin ardından ilk sıradan hakim Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Düzenlemenin ardından artık herhangi bir mahkeme, bir davanın taraflarından birinin başvurusu üzerine veya kendi inisiyatifiyle, söz konusu davada uygulanacak bir kanunun Anayasa’ya aykırılığının tespiti için bir davayı AYM’ye götürebilir. Davadaki yargılamalar devam eder ve AYM önündeki yargılamalar tamamlandıktan sonra kararı nihai olan mahkeme hükmünü verir.
Lex’in haberine göre, Elena Dineva-Ilieva’nın Sofya Bölge Mahkemesi’nden talebi, istisnai olarak ve bölge mahkemesinin izniyle 16 yaşından büyüklerin evlenebilmesini düzenleyen Aile Kanunu (MK) hükümlerinin yürürlükten kaldırılmasının anayasaya aykırı ilan edilmesi.
Bu hükümler, MK’da yapılan son değişikliklerle yürürlükten kaldırılmış olup 22 Aralık 2023 tarihi itibariyle hukuk dünyasında yer almamaktadır. Mahkeme izninden sonra 16 yaşından büyüklerin evlenebilme imkanının kaldırılması önerisi üç GERB milletvekili Denitsa Sacheva, Iliana Zhekova ve Ekaterina Zaharieva tarafından yapıldı. Gerekçeleri ise erken yaşta evliliklerin bir tür çocuk istismarı olduğu ve BM Çocuk Hakları Komitesi’nin Bulgaristan’ın reşit olmadan evlenme imkanını kaldırması gerektiği yönündeki ısrarıydı.
Yargıç Dineva-Ilieva’nın AYM’ye havale ettiği dava, 16 yaşındaki bir kızın 20 yaşındaki bir erkekle evlenmesine izin verilmesi talebiydi. İkili birlikte yaşamaktadır ve Kasım 2023’te kızları doğmuştur ve reşit olmayan anne, her iki tarafın da çocuklarını birlikte büyütmek istediğini savunmuştur.
Bölge hakimi, söz konusu MK değişikliğinin anayasaya aykırı olduğuna karar vermiştir çünkü bu değişikliğin kabul edilmesine ilişkin prosedür ilk etapta takip edilmemiştir. Yürürlükten kaldırma, Anayasa değişikliklerinin birinci ve ikinci okumaları arasında teklif edilmiş ve aslında Anayasa’nın gerektirdiği gibi iki kez değil, yalnızca bir kez oylanmıştır. Yargıca göre bu durum, vatandaşların temel haklarını etkileyen tekliflerin kamuoyunda tartışılmasını engellemiştir.
İkinci argüman, önündeki dava gibi görevdeki davaların karara bağlanmamış olmasıdır. Başvuruda, söz konusu kanunun derdest davalar için özel bir rejim öngörmemesi ve bu nedenle hukuki kesinliğin etkilenmesi nedeniyle hukukun üstünlüğünün ihlal edildiği ileri sürülmektedir.
Yargıç ayrıca, iptalin özel hayatın gizliliği hakkının yanı sıra Anayasa’nın “çocukların reşit oluncaya kadar yetiştirilmeleri ve eğitilmeleri ana ve babalarının hakkı ve ödevidir ve Devletçe desteklenir” hükmünü de ihlal ettiği görüşündedir.
Reşit olmayan çocukların evlenmesine izin verilmesinin temel nedeninin her zaman evlenmek isteyen kadının hamileliği olduğunu hatırlatmaktadır. Dineva-Ilieva talebinde, “Evlilik dışında soybağının kurulması babanın iradesine bağlı olduğundan ve bu irade hamileliğin öğrenilmesinden çocuğun doğumuna kadar değişebileceğinden, bu durumlarda evliliğe izin verilmesi soybağının kurulması için önemli bir öneme sahiptir” dedi. Dineva-Ilieva, bunun aynı zamanda çocukların her iki ebeveyn tarafından yetiştirilme hakkını da güvence altına aldığına inanıyor.
Yargıç ayrıca, 16 yaşında zorunlu eğitimin sona erdiğini ve reşit olmayan kişinin hayatını bağımsız olarak sürdürmeye başlayabileceğini; ayrıca aynı yaşın iş hukuku kapsamında yasal ehliyetin başlangıcı ile ilişkili olduğunu vurgulamaktadır. Dineva-Ilieva, “Bu nedenle, kendi evine sahip olabilen, çalışabilen ve kendi geçimini sağlayabilen bir küçüğün birlikte yaşadığı kişiyle ilişkisini resmileştiremediği, dolayısıyla Bulgar hukukunun evlilik dışında yakın bir ilişkiyi resmileştirmenin alternatif biçimlerini sağlamadığı ölçüde, özel hayatın korunması hakkının da ihlal edildiği görülmektedir” diye yazıyor.
Kaynak: СЕГА
